Hoge Raad, cassatie civiel recht overig

Art. 6:1 lid 1 Wvggz bepaalt dat de rechter de betrokkene hoort na ontvangst van het verzoekschrift voor een zorgmachtiging, tenzij de rechter vaststelt dat de betrokkene niet in staat is of niet bereid is zich te doen horen. Het gaat hier om meer dan hetgeen reeds voortvloeit uit het fundamentele beginsel van een behoorlijke rechtspleging dat iedere partij de gelegenheid moet krijgen om haar standpunt naar voren te brengen voordat de rechter een beslissing neemt. Ook dient immers zoveel mogelijk gewaarborgd te zijn dat aan iemand niet verplichte zorg kan worden opgelegd zonder dat hij, zo hij dit wenst, zelf door de rechter wordt gehoord. Het is tegen deze achtergrond dat de onderzoeksplicht van de rechter naar de bereidheid van de betrokkene om zich te doen horen en de motivering van zijn vaststelling dat die bereidheid niet aanwezig was, moeten worden beoordeeld.

Dit brengt mee dat de rechter die van oordeel is dat deze bereidheid ontbrak, dit in zijn beschikking dient vast te stellen en dat hij de gronden dient te vermelden waarop dat oordeel berust. Niet noodzakelijk is evenwel dat de rechter vaststelt dat de betrokkene heeft verklaard voormelde bereidheid te missen. Voldoende is dat dit naar het oordeel van de rechter kan worden afgeleid uit de wijze waarop de betrokkene zich heeft gedragen, in het bijzonder ook bij de door de rechter aangewende pogingen om de betrokkene in zijn woon- of verblijfplaats te horen op de voet van art. 6:1 lid 2 Wvggz. (Voetnoot 2)

De rechtbank heeft haar vaststelling dat betrokkene niet bereid was zich te doen horen onder meer erop gebaseerd dat betrokkene op juiste wijze is opgeroepen en op de hoogte was van de mondelinge behandeling, maar niet is verschenen, dat betrokkene zorgmijdend gedrag vertoont en dat betrokkene maatregelen heeft getroffen om mensen buiten te houden. De rechtbank heeft hierbij echter ten onrechte niet (kenbaar) meegewogen dat betrokkene de dag voor de mondelinge behandeling aan haar advocaat heeft verteld dat zij ter zitting zelf het woord wilde voeren, hetgeen erop wijst dat betrokkene wel door de rechter gehoord wilde worden, en dat betrokkene volgens de verklaring van haar moeder een (onbehandelde) gebroken enkel had, hetgeen een verklaring zou kunnen zijn voor de afwezigheid van betrokkene tijdens de mondelinge behandeling. Voor zover de rechtbank aan haar vaststelling dat betrokkene niet bereid was zich te doen horen ten grondslag heeft gelegd dat de onafhankelijke psychiater tijdens twee huisbezoeken geen contact heeft kunnen krijgen met betrokkene, geldt dat de rechtbank niet heeft vastgesteld dat betrokkene tijdens deze bezoeken thuis was. (Voetnoot 3)

De hiervoor in 3.1 weergegeven klachten slagen dus.