Rechtbank Limburg, eerste aanleg - meervoudig strafrecht overig

Het beroep op noodweer

De verdediging heeft ten aanzien van de onder 1 impliciet subsidiair ten laste gelegde poging tot doodslag op [slachtoffer 1] zich beroepen op noodweer. Hoewel de verdediging dit beroep niet heeft gedaan voor wat betreft de door de rechtbank bewezenverklaarde poging tot moord zal de rechtbank dit ten overvloede toch bespreken.

Door de verdediging is aangevoerd dat het schieten door verdachte op [slachtoffer 1] een directe reactie was op de aanval van [slachtoffer 1] , die met een vuurwapen in de hand op hem kwam afgestormd en tegen hem aansprong. Dit levert een noodweersituatie op.

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat het beroep op noodweer faalt, omdat er geen begin van aannemelijkheid bestaat van deze noodweersituatie. Ten eerste acht de officier van justitie ook aan de hand van de beelden onvoldoende aannemelijk gemaakt of geworden dat [slachtoffer 1] , toen hij op de verdachte afrende, een wapen in zijn hand hield.

Ten tweede moet het handelen van de verdachte, die welbewust met een wapen terugkwam naar het feest, dit wapen doorlaadde en richtte op de woning van de broer van het slachtoffer, als aanvallend worden aangemerkt, waardoor hem een beroep op noodweer niet toekomt.

De rechtbank overweegt als volgt. Voor noodweer is vereist dat de verdediging is gericht tegen een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van eigen of een anders lijf, eerbaarheid of goed. Van een dergelijke aanranding kan ook sprake zijn bij een onmiddellijk dreigend gevaar voor een aanranding.

Naar vaste rechtspraak kan onder bijzondere omstandigheden, hoewel sprake is van een (dreigende) wederrechtelijke aanranding, een beroep op noodweer niet worden aanvaard, omdat de gedraging van degene die zich op deze exceptie beroept, noch op grond van diens bedoeling, noch op grond van de uiterlijke verschijningsvorm van zijn gedraging kan worden aangemerkt als “verdediging”, maar – naar de kern bezien – als aanvallend moet worden gezien.

De rechtbank stelt vast dat de verdachte op enig moment, bewapend met een vuurwapen, voor het woonwagenkamp stond. Hij hield het vuurwapen met gestrekte arm voor zich en riep een aantal keren iets om de aandacht te trekken. Pas dan, zo blijkt uit de beelden, komt [slachtoffer 1] in beweging en rent met gestrekte arm op de verdachte af en springt tegen hem op, waarna de verdachte meermalen op [slachtoffer 1] schiet.

Zelfs als ervan wordt uitgegaan dat [slachtoffer 1] een wapen in zijn hand had en hiermee op de verdachte afrende, dan leidt dit niet tot het oordeel dat de verdachte zich mocht verdedigen tegen deze dreiging van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding. Hij was immers daaraan voorafgaand zelf een wapen gaan halen, laadde dit door en richtte dit op de woning waar het feest plaatsvond. Dit handelen moet naar de kern bezien zonder meer als aanvallend worden gezien, zodat de verdachte geen beroep op noodweer toekomt.

Er zijn daarnaast ook geen andere feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten.

Kwalificatie

Het bewezenverklaarde is strafbaar en levert de volgende strafbare feiten op:

Feit 1:

poging tot moord;

Feit 3:

opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, beschadigen.

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft op grond van hetgeen hij bewezen acht, gevorderd aan de verdachte een gevangenisstraf op te leggen voor de duur van 15 jaren met aftrek van het voorarrest.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft vrijspraak bepleit van de onder 1 tenlastegelegde poging tot moord en van de onder 2 en 3 ten laste gelegde feiten. Ten aanzien van de onder 1 tenlastegelegde poging doodslag heeft de verdediging, voor het geval het beroep op noodweer wordt verworpen, aangevoerd dat aansluiting dient te worden gezocht bij straffen die in soortgelijke zaken zijn opgelegd. De verdediging acht een gevangenisstraf van maximaal 4 jaar passend.

Het oordeel van de rechtbank

Bij de bepaling van de op te leggen straf is gelet op de aard en ernst van wat bewezen is verklaard, op de omstandigheden waaronder het bewezenverklaarde is begaan en op de persoon van de verdachte, zoals een en ander uit het onderzoek ter terechtzitting naar voren is gekomen.

De verdachte heeft zich op 24 juni 2023 schuldig gemaakt aan poging tot moord door van dichtbij gericht op [slachtoffer 1] te schieten. De verdachte is het vuurwapen thuis gaan halen en is teruggegaan naar het drukbezochte communiefeest van het nichtje van het slachtoffer. Het slachtoffer werd geraakt in de linker lies en in de linker flank. Hij ondervindt nog steeds de lichamelijk gevolgen van het schietincident. Hij heeft enkele maanden een stoma moeten dragen en is onlangs geopereerd vanwege complicaties die na het verwijderen daarvan zijn opgetreden.

De verdachte heeft zich ook schuldig gemaakt aan beschadiging van een auto, die bij het schietincident werd geraakt.

De vrouw van het slachtoffer heeft bij het uitoefenen van het spreekrecht namens haar kinderen naar voren gebracht dat de kinderen getraumatiseerd zijn door het schietincident op het communiefeest.

Poging tot moord is een misdrijf dat de rechtsorde ernstig schokt en tot angst en gevoelens van onveiligheid in de maatschappij leidt. Het schietincident vond plaats op de openbare weg, midden in een woonwijk tijdens een communiefeest waar veel mensen met kinderen aanwezig waren die getuige zijn geweest van het incident. Het is een bekend gegeven dat slachtoffers van dergelijke ingrijpende gebeurtenissen daarvan nog lange tijd last kunnen hebben in de vorm van psychische klachten en gevoelens van onveiligheid.

De rechtbank neemt dit de verdachte zeer kwalijk.

De rechtbank heeft gekeken naar straffen die in vergelijkbare zaken zijn opgelegd.

In het nadeel van de verdachte weegt de rechtbank de omstandigheid mee dat de verdachte na een conflict met het slachtoffer naar huis is gegaan om een vuurwapen te halen, is teruggekomen en het wapen daadwerkelijk heeft gebruikt. De verdachte heeft geschoten tijdens een druk bezocht communiefeest. Hij heeft hiermee het risico genomen dat er meerdere slachtoffers zouden vallen, onder wie kinderen.

De rechtbank houdt ten aanzien van de persoon van verdachte rekening met diens strafblad, waaruit blijkt dat hij vaak is veroordeeld, onder meer tot onvoorwaardelijke gevangenisstraffen voor het plegen van geweldsdelicten.

De rechtbank houdt verder in strafverzwarende zin rekening met de proceshouding van de verdachte. De verdachte heeft zich gedurende de terechtzitting vrijwel uitsluitend op zijn zwijgrecht beroepen en hij heeft geen volledige openheid van zaken gegeven. Zowel niet ten aanzien van de feiten en als ook niet ten aanzien van zijn persoonlijke omstandigheden. Ook heeft hij op geen enkel moment blijk gegeven van spijt of berouw.

Straf

Alles afwegende acht de rechtbank een gevangenisstraf voor de duur van 10 jaren passend voor de door de verdachte gepleegde strafbare feiten. De tijd die de verdachte in voorarrest heeft doorgebracht, zal op de gevangenisstraf in mindering worden gebracht.

Tenuitvoerlegging van de opgelegde gevangenisstraf zal volledig plaatsvinden binnen de penitentiaire inrichting, tot het moment dat de verdachte in aanmerking komt voor deelname aan een penitentiair programma, als bedoeld in artikel 4 Penitentiaire beginselenwet of tot het moment dat de regeling van voorwaardelijke invrijheidsstelling aan de orde is, als bedoeld in artikel 6:2:10 Wetboek van Strafvordering.

De vorderingen van de benadeelde partij

Benadeelde partij [slachtoffer 1]

De benadeelde partij [slachtoffer 1] vordert schadevergoeding tot een bedrag van € 45.588,68, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering is opgebouwd uit de navolgende posten:

De benadeelde heeft verzocht om oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Benadeelde [slachtoffer 2]

De benadeelde partij [slachtoffer 2] vordert schadevergoeding tot een bedrag van € 4.500,-, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering is opgebouwd uit de navolgende posten:

De benadeelde heeft verzocht om oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Benadeelde [slachtoffer 3]

De benadeelde partij [slachtoffer 3] vordert schadevergoeding tot een bedrag van € 5.297,93, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering is opgebouwd uit de navolgende posten:

De benadeelde heeft verzocht om oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Benadeelde partij [slachtoffer 4]

Namens de benadeelde [slachtoffer 4] is schadevergoeding gevorderd tot een bedrag van € 5.000,-, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering ziet op schockschade.

Daarnaast is oplegging van de schadevergoedingsmaatregel verzocht.

Benadeelde partij [slachtoffer 5]

Namens de benadeelde [slachtoffer 5] is schadevergoeding gevorderd tot een bedrag van € 5.000,-, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering ziet op schokschade, subsidiair aangemerkt als schade uit ‘aantasting van de persoon op andere wijze’.

Daarnaast is oplegging van de schadevergoedingsmaatregel verzocht.

Benadeelde partij [slachtoffer 6]

Namens de benadeelde [slachtoffer 6] is schadevergoeding gevorderd tot een bedrag van € 5.000,-, vermeerderd met de wettelijke rente, ter zake van feit 1. Deze vordering ziet op schokschade, subsidiair aangemerkt als schade uit ‘aantasting van de persoon op andere wijze’.

Daarnaast is verzocht oplegging van de schadevergoedingsmaatregel verzocht.

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft geconcludeerd tot volledige toewijzing van de vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 2] en [slachtoffer 4] , alsmede van de vordering van [slachtoffer 1] met uitzondering van de post toekomstige schade. De benadeelde dient in dat deel van de vordering niet ontvankelijk te worden verklaard.

De vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 3] kan worden toegewezen met dien verstande dat de kosten communiefeest kunnen worden toegewezen tot 1/6e van het gevorderde, nu al een belangrijk deel van het feest al achter de rug was.

De vorderingen van [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6] zijn onvoldoende onderbouwd. De benadeelden moeten in deze vorderingen niet ontvankelijk worden verklaard.

Het standpunt van de verdediging

Benadeelde partij [slachtoffer 1]

De benadeelde partij [slachtoffer 1] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak dan wel het ontslag van rechtsvervolging.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat de post kleding dient te worden gematigd tot een bedrag van € 50,-.

De post ziekenhuisdaggeldvergoeding van € 490,- kan worden toegewezen.

De post huishoudelijke hulp van € 4.342,- dient te worden afgewezen, omdat dit geen rechtstreekse schade betreft; meer subsidiair dient het bedrag te worden gematigd tot € 2.171,-, omdat de verdachte op zitting heeft verklaard dat hij voor het strafbare feit de helft van het huishouden op zich nam.

De post eigen risico 2023 van € 385,- kan worden toegewezen. Van de post eigen risico 2024 staat onvoldoende vast dat deze uitsluitend betrekking heeft op kosten die zijn gemaakt in verband met dit feit.

In de post toekomstige schade van € 10.000,- dient de benadeelde niet ontvankelijk te worden verklaard.

De post immateriële schade van € 30.000,- dient te worden gematigd tot € 20.000,-.

Benadeelde partij [slachtoffer 2]

De benadeelde partij [slachtoffer 2] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat onvoldoende is onderbouwd dat de auto total loss was. Het aanhouden van de zaak om de benadeelde in de gelegenheid te stellen de post kosten auto van € 1.500,- nader te onderbouwen zou een onevenredige belasting van het strafgeding opleveren. Daarom moet de benadeelde in dit deel van de vordering niet-ontvankelijk worden verklaard.

De immateriële schadevergoeding van € 3.000,- dient te worden gematigd tot € 1.500,-. Uitgaand van categorie 2 van de door het Schadefonds Geweldsmisdrijven gehanteerde letsellijst zou een bedrag van € 2.500,- passend zijn. Hierin is echter ook materiële schade begrepen.

Benadeelde partij [slachtoffer 3]

De benadeelde partij [slachtoffer 3] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak.

Subsidiair stelt de verdediging dat het bij de kosten voor het communiefeest van € 2.000,- niet om rechtstreekse schade gaat. In dit deel van de vordering dient de benadeelde daarom niet ontvankelijk te worden verklaard.

Meer subsidiair stelt de verdediging zich op het standpunt dat dit deel onvoldoende is onderbouwd.

Dat de post medische kosten/eigen risico € 297,73 direct samenhangt met het feit, is onvoldoende onderbouwd. Aanhouding van de zaak om de benadeelde in de gelegenheid te stellen om deze post nader te onderbouwen, zou een onevenredige belasting van het strafgeding opleveren. De benadeelde dient in dit deel van de vordering dan ook niet ontvankelijk te worden verklaard.

De immateriële schadevergoeding van € 3.000,- dient te worden gematigd. Uitgaand van categorie 2 van de door het Schadefonds Geweldsmisdrijven gehanteerde letsellijst zou een bedrag van € 2.500,- passend zijn. Hierin is echter ook materiële schade begrepen.

Benadeelde partij [slachtoffer 4]

De benadeelde partij [slachtoffer 4] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak.

Subsidiair heeft de raadsvrouw zich op het standpunt gesteld dat de vordering immateriële schade van € 5.000,- voldoende is onderbouwd en kan worden toegewezen.

Benadeelde partij [slachtoffer 5]

De benadeelde partij [slachtoffer 4] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak.

Subsidiair heeft de raadsvrouw zich op het standpunt gesteld dat de vordering immateriële schade van € 5.000,- volgens vaste rechtspraak slechts kan worden toegewezen als het om ‘schokschade’ gaat. Dat vereist dat bij de benadeelde sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld. Dat is hier niet onderbouwd. Aanhouding van de zaak om de benadeelde in de gelegenheid te stellen om deze post nader te onderbouwen, zou een onevenredige belasting van het strafgeding opleveren. De benadeelde moet daarom in de vordering niet-ontvankelijk worden verklaard.

Benadeelde partij [slachtoffer 6]

De benadeelde partij [slachtoffer 6] dient niet ontvankelijk te worden verklaard, gelet op de bepleite vrijspraak.

Subsidiair heeft de raadsvrouw zich op het standpunt gesteld dat de vordering immateriële schade van € 5.000,- . volgens vaste rechtspraak slechts kan worden toegewezen als het om ‘schokschade’ gaat. Dat vereist dat bij de benadeelde sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld. Dat is niet onderbouwd. Aanhouding van de zaak om de benadeelde in de gelegenheid te stellen om deze post nader te onderbouwen, zou een onevenredige belasting van het strafgeding opleveren. De benadeelde moet daarom in de vordering niet-ontvankelijk worden verklaard.

Het oordeel van de rechtbank

Benadeelde partij [slachtoffer 1]

Nu de verdachte ter zake van feit 1 tot een straf veroordeeld zal worden, kan de benadeelde partij worden ontvangen in de vordering.

Materiële schade

De rechtbank is voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezenverklaarde feit rechtstreeks schade heeft geleden tot het bedrag gevorderd voor de posten ziekenhuisgeldvergoeding van € 490,-, voor de post kosten verkrijgen medische informatie van € 71,68 en voor de posten eigen risico 2023 en 2024 van ieder € 385,-.

Op grond van de onderbouwing van de schade acht de rechtbank die schade aannemelijk. Deze posten van de vordering, in totaal € 1.331,68, liggen voor toewijzing gereed.

De post kleding zal de rechtbank deels toewijzen. De rechtbank heeft de schade aan de kleding begroot op een bedrag van € 50,-.

De post huishoudelijke hulp zal de rechtbank eveneens deels toewijzen. De rechtbank heeft de kosten op basis van de verklaring van de verdachte ter terechtzitting dat hij in de periode voorafgaand aan het feit de helft van het huishouden op zich nam, begroot op een bedrag van (50 % van € 4.342,- =) € 2.171,-.

In de post toekomstige schade, begroot op € 10.000,-, zal de rechtbank de benadeelde niet ontvankelijk verklaren. De benadeelde partij kan dat deel van de vordering desgewenst bij de burgerlijke rechter aanbrengen.

Immateriële schade

Het Burgerlijk Wetboek regelt in artikel 6:106 de vergoeding van ‘ander nadeel’ dan vermogensschade. Volgens artikel 6:106, eerste lid, BW komt in de volgende gevallen (samengevat) vergoeding van ander nadeel in aanmerking:

De rechtbank zal het toe te wijzen bedrag vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 24 juni 2023, de dag dat deze schade is veroorzaakt, tot de dag van volledige betaling.

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank voorts de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen, op de hierna te noemen wijze.

Benadeelde partij [slachtoffer 2]

Nu aan de vordering van [slachtoffer 2] een feit ten grondslag ligt waarvan de verdachte zal worden vrijgesproken, zal de rechtbank de benadeelde niet-ontvankelijk verklaren in de vordering.

Benadeelde partij [slachtoffer 3]

Nu aan de vordering van [slachtoffer 3] een feit ten grondslag ligt waarvan de verdachte zal worden vrijgesproken, zal de rechtbank de benadeelde niet-ontvankelijk verklaren in de vordering g.

Benadeelde partijen [slachtoffer 4]

Schokschade

Voor wat betreft de criteria voor de toekenning van immateriële schade in de vorm van schokschade sluit de rechtbank aan bij de vaste jurisprudentie van de Hoge Raad. Vergoeding van schokschade kan plaatsvinden als bij de benadeelde partij een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht door ofwel het waarnemen van het tenlastegelegde, ofwel door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan. Uit die emotionele schok dient vervolgens geestelijk letsel te zijn voortgevloeid. Dat zal zich in het bijzonder kunnen voordoen als de benadeelde partij en het slachtoffer een nauwe affectieve relatie hadden en het slachtoffer bij het tenlastegelegde is gedood of verwond. Voor vergoeding van deze schade is dan wel vereist dat het bestaan van geestelijk letsel, waardoor iemand in zijn persoon is aangetast, in rechte kan worden vastgesteld. Dat zal in het algemeen slechts het geval zal zijn als sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld.

De rechtbank overweegt met betrekking tot [slachtoffer 4] als volgt.

[slachtoffer 4] is het nichtje van [slachtoffer 1] . Zij heeft gezien hoe haar oom werd geraakt, en heeft hem zwaar gewond en bloedend op de grond zien liggen. In de brief van 29 januari 2024 van de GZ-behandelaar van [slachtoffer 4] , mevrouw [naam 7] , beschrijft deze dat [slachtoffer 4] is verwezen voor traumabehandeling naar aanleiding van een geweldsincident op haar communiefeest in juni 2023. In die brief wordt ook vermeld dat bij [slachtoffer 4] PTSS is vastgesteld. Met de officier van justitie is de rechtbank van oordeel dat [slachtoffer 4] in aanmerking komt voor vergoeding van schokschade. Voor wat betreft de hoogte heeft de rechtbank rekening gehouden met bedragen die in vergelijkbare gevallen zijn toegekend. De rechtbank acht het gevorderde bedrag van € 5.000,-, gelet op alle omstandigheden in deze zaak, passend.

De rechtbank zal het toe te wijzen bedrag vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 24 juni 2023, de dag dat deze schade is veroorzaakt, tot de dag van volledige betaling.

Om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed, zal de rechtbank voorts de maatregel van artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht opleggen, op de hierna te noemen wijze.

Benadeelde partijen [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6]

De benadeelde [slachtoffer 5] is de dochter van [slachtoffer 1] . De benadeelde [slachtoffer 6] is het neefje van [slachtoffer 1] . Ook zij hebben gezien hoe hun vader respectievelijk oom werd geraakt en ze hebben hem zwaar gewond en bloedend op de grond zien liggen. Het is dan ook zeer goed voorstelbaar dat de confrontatie met de ernstig verwonde [slachtoffer 1] indruk heeft gemaakt. Het is echter ook vaste jurisprudentie van de Hoge Raad dat vergoeding van schokschade alleen is gerechtvaardigd bij het bestaan van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld.

Uit de gegevens op het voegingsformulier van de benadeelden kan het bestaan van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld bij [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6] niet worden afgeleid. De gemachtigde van de benadeelde partijen heeft het bestaan van geestelijk letsel niet onderbouwd.

Schade vanwege aantasting van de persoon “op andere wijze”

De vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6] zijn subsidiair gegrond op “aantasting van de persoon op andere wijze” als bedoeld in artikel 6:106, eerste lid, aanhef en onder b BW). De rechtbank overweegt dat met de terughoudendheid waardoor de rechtspraak van de Hoge Raad op dit punt wordt gekenmerkt, het niet strookt om de voorwaarde voor toekenning uit te breiden naar andere vormen van schade.

Conclusie

De rechtbank zal de vorderingen van de benadeelde [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6] bij gebrek aan grondslag afwijzen.