Rechtbank Midden-Nederland, eerste aanleg - meervoudig arbeidsrecht

ABP heeft [gedaagde] gedagvaard - kort gezegd - tot betaling van achterstallige pensioenpremies over de periode vanaf 1 juli 2013.

[gedaagde] heeft de vordering betwist en een tegenvordering ingesteld, kort gezegd om ABP te veroordelen tot vergoeding van schade, op te maken bij staat.

In overleg met partijen is vervolgens bepaald dat de zaak wordt behandeld door een meervoudige kamer van kantonrechters.

Voorafgaand aan de mondelinge behandeling hebben partijen nog nadere stukken toegezonden. Aan de zijde van ABP gaat het om haar producties, genummerd 11, 12 (deze productie dient ter vervanging van productie 9 bij dagvaarding, die op deze zaak geen betrekking heeft) en 13. Aan de kant van [gedaagde] gaat het om haar nadere producties, genummerd 11 tot en met 14.

De zitting heeft plaatsgevonden op 24 april 2023. Voor ABP is verschenen mevrouw [A] , bedrijfsjurist van het pensioenfonds, vergezeld door mr. Lutjens. Voor [gedaagde] zijn verschenen de heer [B] , algemeen directeur, en de heer [C] , die tot en met februari 2022 als bedrijfsjurist was verbonden aan [gedaagde] en sindsdien optreedt als haar juridisch adviseur, vergezeld door mr. Rothuizen. Partijen hebben de standpunten nader toegelicht, mede aan de hand van de door hun gemachtigden overgelegde pleitaantekeningen. Partijen hebben geantwoord op de vragen van de rechtbank en zij hebben op elkaar kunnen reageren. Van het verhandelde ter zitting is aantekening gehouden.

Daarna is partijen aangekondigd dat vonnis wordt gewezen.

ABP is het bedrijfstakpensioenfonds in de zin van de Pensioenwet voor overheidswerkgevers. [gedaagde] is een loopbaan- en re-integratiebureau dat zich richt op de bevordering van de arbeidsmobiliteit van werkers in de semi-publieke sector, die zij in opdracht van overheidswerkgevers begeleidt naar (ander) werk. Aan deze bedrijfsactiviteiten was lange tijd inherent dat het personeelsbestand van [gedaagde] een groot verloop kende: was na ommekomst van de begeleidingsperiode (veelal van een jaar) geen (ander) werk gevonden, dan volgde na beëindiging van de arbeidsovereenkomst een periode van werkloosheid.

[gedaagde] behoort niet tot de werkgevers die tot aansluiting bij ABP verplicht zijn. Om haar werknemers een pensioenregeling overeenkomstig die van ABP te bieden, heeft [gedaagde] zich met ingang van 1 januari 2007 vrijwillig bij het pensioenfonds aangesloten. ABP heeft haar als ‘aangesloten lichaam’ toegelaten en voert sindsdien de pensioenregeling voor de (gewezen) werknemers van [gedaagde] uit.

In de ‘Overeenkomst inzake vrijwillige aansluiting’, die eind december 2006/begin januari 2007 tussen ABP (en haar Vut-fonds) en [gedaagde] is gesloten, zijn op [gedaagde] en haar personeel de bepalingen van de statuten, pensioen- en overige reglementen van ABP, alsmede de daarop gebaseerde uitvoeringsregels van toepassing verklaard. [gedaagde] heeft zich verplicht de verschuldigde pensioenpremies te voldoen op de wijze en de tijdstippen als bepaald in de statuten, reglementen en andere uitvoeringsregels van ABP. De overeenkomst is aanvankelijk aangegaan voor de duur van vijf jaren, en is sindsdien telkens verlengd.

In artikel 4.1 en 4.6 van het toepasselijke pensioenreglement is bepaald dat de aangesloten werkgever premie voor ouderdomspensioen (OP), nabestaandenpensioen (NP) en arbeidsongeschiktheidspensioen (AAOP) verschuldigd is voor ‘zijn werknemers’ en voor de ‘gewezen werknemers die met recht op (een) ontslaguitkering of (een) werkloosheidsuitkering uit (zijn) dienst zijn ontslagen voor zolang zij deelnemer zijn’. Onder een werkloosheidsuitkering verstaat het pensioenreglement een WW-uitkering die is ‘toegekend terzake van werkloosheid ontstaan door ontslag uit een dienstverhouding met een werkgever’. De pensioenpremie OP en NP voor ‘de deelnemer die (-) een werkloosheidsuitkering ontvangt’, hierna ook te noemen: de WW-pensioenpremie, bedraagt een gedeelte van de pensioenpremie voor de (reguliere) werknemer.

In het toepasselijke uitvoeringsreglement is bepaald dat ABP de verschuldigde premie vaststelt aan de hand van gegevens die door of namens de aangesloten werkgever aan het pensioenfonds zijn aangeleverd. Ingevolge artikel 5.1 van het uitvoeringsreglement is de aangesloten werkgever ‘verplicht met inachtneming van door of namens ABP nader vast te stellen regels tijdig alle informatie te verstrekken die nodig is voor de juiste uitvoering van dit reglement en het pensioenreglement’ en vrijwaart hij ABP voor de financiële gevolgen die zijn ontstaan doordat hij geen, onvolledige of onjuiste informatie aan ABP heeft verstrekt.

In haar ‘Handleiding Premie en Gegevens’ (hierna: HPG) heeft ABP wat betreft de periode tot 1 januari 2014 het volgende vermeld omtrent de aanlevering van gegevens over deelnemers die na hun ontslag bij een aangesloten werkgever werkloos zijn geworden: ‘Zolang sprake is van een (-) WW-uitkering (inclusief de periode van de vervolguitkering) wordt de pensioenbouw bij ABP voortgezet. (-) De gegevens die van belang zijn voor een juiste registratie van de pensioenopbouw en de vaststelling van de premie worden, zolang recht bestaat op een wettelijke uitkering, door UWV aangeleverd.’ Onder de kop ‘Welke gegevens levert u aan?’ vermeldt de ‘Handleiding Premie en Gegevens’ sinds 1 januari 2014: ‘De gegevens die ABP, voor een juiste registratie van de pensioenopbouw en de vaststelling van de premie, nodig heeft, ontvangt ABP van het UWV. Die hoeft u dus niet aan te leveren. In elk geval niet totdat de wettelijke werkloosheidsuitkering door het UWV stopt. UWV levert echter niet in alle gevallen aan. (-) Voor deelnemers die werkzaam waren bij een werkgever die vrijwillig is aangesloten bij ABP ontvangt ABP deze gegevens niet. De werkgever die vrijwillig is aangesloten, moet ABP dus wel voorzien van de gegevens die nodig zijn voor de juiste registratie van de pensioenopbouw en de vaststelling van de premie.’

Deze wijziging in de tekst van de HPG per 1 januari 2014 hield verband met de omstandigheid dat ABP met betrekking tot gewezen werknemers van verplicht aangesloten werkgevers weliswaar automatisch de gegevens ontving van de aan hen toegekende WW-uitkeringen, maar dat het lang heeft geduurd voordat het UWV in staat was ook die gegevens aan te leveren van uitkeringsgerechtigden na beëindiging van het dienstverband met vrijwillig bij ABP aangesloten werkgevers, zoals [gedaagde] . Pas in of omstreeks 2017/2018 konden bepaalde gegevensbestanden van het UWV met die van ABP worden gekoppeld, zodanig dat het pensioenfonds uiteindelijk met terugwerkende kracht over de periode vanaf 1 juli 2008 kon beschikken over de WW-gegevens van gewezen werknemers van [gedaagde] .

In de periode dat het informatiesysteem van het UWV nog niet met dat van ABP was gekoppeld, heeft ABP bij gebreke van andere informatie slechts pensioenpremies voor gewezen werknemers met een WW-uitkering aan vrijwillig aangesloten werkgevers in rekening gebracht indien een gewezen werknemer zelf aan het pensioenfonds liet weten een WW-uitkering te (hebben) ontvangen. Aldus werd door ABP aan [gedaagde] in 2016, over de jaren 2012 tot en met 2015, € 10.271,63 aan OP- en NP-premies en € 146,66 aan AAOP-premies in rekening gebracht voor haar gewezen werkneemster [D] . ABP stuurde [gedaagde] normaliter geen facturen. De financiële gegevensuitwisseling tussen ABP en aangesloten werkgevers liep via een werkgeversportal, dat lange tijd technische beperkingen kende, onder meer in die zin dat werkgevers daarin niet konden aangeven dat gewezen werknemers een WW-uitkering ontvingen. [gedaagde] heeft aan ABP geen WW-gegevens van haar gewezen werknemers verstrekt; zij is er in deze periode van uitgegaan dat zij ermee kon volstaan ABP te informeren over het einde van het dienstverband van haar werknemers. Zij heeft gemeend dat zij niet hoefde te achterhalen of haar gewezen werknemers mogelijk een WW-uitkering ontvingen. Zij heeft zich daarvoor ook geen inspanningen getroost. ABP heeft de - aan haar bekende - gewezen werknemers van [gedaagde] aangeschreven over hun pensioenopbouw ingeval zij een WW-uitkering ontvingen en gevraagd om toezending van de UWV-gegevens over een mogelijke WW-uitkering, maar slechts een enkeling heeft zich bij ABP gemeld. ABP heeft hierover geen contact met [gedaagde] gezocht, ook al was het haar - in elk geval vanaf omstreeks 2013 - bekend dat er het nodige schortte aan de informatievoorziening omtrent, en daarmee aan de premiebetaling voor, gewezen werknemers van vrijwillig aangesloten werkgevers die na de beëindiging van hun dienstverband een WW-uitkering ontvingen. Pas eind 2016/begin 2017, toen het UWV haar systemen had aangepast en met ABP nieuwe afspraken over de aanlevering van gegevens had gemaakt, heeft het pensioenfonds [gedaagde] en andere vrijwillig aangesloten werkgevers aangekondigd dat zij facturen voor premieachterstand zouden krijgen.

In 2016/2017 ontving ABP van het UWV de voor de juiste registratie van de pensioenopbouw en de premievaststelling benodigde gegevens over de WW-uitkeringen die gewezen werknemers van [gedaagde] over de periode vanaf 1 juli 2015 tot 1 juli 2017 hebben ontvangen. In 2018 kreeg ABP via het UWV de beschikking over de betreffende WW-gegevens over de periode vóór 1 juli 2015. Naar aanleiding van deze informatie heeft ABP over de periode vanaf 1 juli 2013 aan [gedaagde] achterstallige pensioenpremies gefactureerd. ABP heeft afgezien van facturering over de periode vóór 1 juli 2013 (vijf jaren voorafgaand aan haar brief van 1 juli 2018, waarin op achterstallige premies aanspraak werd gemaakt). ABP heeft de gewezen werknemers van [gedaagde] die een WW-uitkering hebben ontvangen over de toekenning van de gemiste pensioenopbouw geïnformeerd. Zij hebben een - aan de door het UWV verstrekte gegevens - aangepast pensioenoverzicht ontvangen.

[gedaagde] heeft zich over de premienaheffing verstaan met haar relatiemanager bij ABP. Eind november 2018 heeft [gedaagde] bij ABP bezwaar gemaakt tegen het achteraf opleggen van pensioenpremies met betrekking tot gewezen werknemers die een WW-uitkering hebben ontvangen in de periode van 1 juli 2013 tot 1 juli 2017. [gedaagde] stelde zich onder meer op het standpunt dat een grondslag voor het met terugwerkende kracht in rekening brengen van die WW-pensioenpremies ontbrak. Zij meende te hebben voldaan aan de op haar rustende informatieplicht en voerde aan lang niet te hebben geweten dat zij ABP moest informeren over WW-uitkeringen van haar gewezen werknemers. Zij zou erop hebben vertrouwd dat het UWV het pensioenfonds steeds van de benodigde gegevens had voorzien. Nadat ABP dit bezwaar in maart 2019 ongegrond had verklaard - kortgezegd: omdat het aan [gedaagde] was om ABP over WW-uitkeringen van gewezen werknemers te informeren en ABP voor de uitvoering van de pensioenregeling van die informatie afhankelijk was -, heeft [gedaagde] beroep ingesteld bij de Commissie van Beroep van ABP. Deze commissie heeft het beroep verworpen bij uitspraak van 23 januari 2020. Daarin overwoog de commissie onder meer: ‘De commissie is van oordeel dat de premieplicht volgt uit het PR en voor u een vaststaand gegeven moet zijn. Dat de facturering en premie-inning hiermee geen gelijke tred hielden, maakt dit niet anders. U had als werkgever in beeld voor welke werknemers het dienstverband eindigde met mogelijk recht op een WW-uitkering. U had dus ook de omvang van de mogelijke premieplicht in beeld kunnen hebben. Alleen de facturering ontbrak. Behalve wanneer de oud-werknemer zichzelf daadwerkelijk wendde tot ABP. Dan kon ABP aan het einde van de WW-periode de verschuldigde premie in een bedrag ineens bij u factureren en innen. En zo is dat ook in 2016 een keer gebeurd. En als alle oud-werknemers zich wel hadden gemeld, dan had u ook moeten betalen. ABP kan de premie dus slechts vaststellen, wanneer de oud-werknemer met recht op WW-uitkering ook bij ABP in beeld is. Thans is ABP door de verbeterde gegevensaanlevering van UWV niet meer afhankelijk van de meldingen van oud-werknemers. ABP kan nu zelf de premie-inning voor alle oud-werknemers met WW-rechten direct uitvoeren. De commissie acht het gelet op het voorgaande niet onaanvaardbaar dat met terugwerkende kracht tot 1 juli 2013 de achterstallige premies bij u in rekening zijn gebracht.’

In mei 2020 zijn partijen een betalingsregeling overeengekomen voor de toen openstaande pensioenpremies (inclusief die voor gewezen werknemers met een WW-uitkering) over de periode van juli 2013 tot en met juli 2017. [gedaagde] voldeed daarna slechts een deel van het verschuldigde bedrag aan ABP. De toerekening van haar betalingen aan openstaande posten heeft [gedaagde] overgelaten aan ABP. Omdat [gedaagde] de betalingsregeling niet correct nakwam, heeft ABP de regeling in april 2022 beëindigd. Per 1 november 2022 maakte ABP jegens [gedaagde] aanspraak op € 468.417,91 aan openstaande premies voor werknemers en op € 135.479,20 aan openstaande premies voor gewezen werknemers met een WW-uitkering. Daarvan betrof een bedrag van € 500.653,11 de achterstand op de eerdere betalingsregeling. Op laatstgenoemd bedrag is nadien € 4.228,70 in mindering gebracht op grond van creditvorderingen.

Op 14 april 2013 heeft [gedaagde] € 200.135,77 aan ABP betaald. ABP heeft deze betaling voor een bedrag van € 30.043,44 toegerekend aan de reguliere pensioenpremie die [gedaagde] is verschuldigd voor haar (reguliere) werknemers en voor het overige (€ 170.092,33) aan de premieachterstand waarop de eerdere betalingsregeling zag. In verband hiermee resteerde op de achterstand uit die regeling een bedrag van (€ 496.424,41 minus € 170.092,33 =) € 326.332,08 (exclusief rente).

ABP vordert dat [gedaagde] wordt veroordeeld om binnen acht dagen na het vonnis aan ABP te betalen een bedrag van € 326.332,08 aan achterstallige pensioenpremies, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de vervaldatum van de premiefacturen, met veroordeling van [gedaagde] in de proces- en nakosten.

ABP legt aan haar vordering ten grondslag dat [gedaagde] ingevolge de overeenkomst inzake vrijwillige aansluiting en het toepasselijke pensioenreglement verplicht is om pensioenpremies te betalen voor gewezen werknemers met een WW-uitkering en dat het daarvoor niet uitmaakt hoe, of wanneer, zij ermee bekend raakt dat die premie verschuldigd is. Uit het uitvoeringsreglement volgt dat [gedaagde] verplicht is aan ABP de voor de juiste uitvoering van de pensioenregeling noodzakelijke informatie te verstrekken. Totdat het UWV in 2017/2018 de betreffende WW-gegevens automatisch aan het pensioenfonds ging aanleveren, was ABP voor haar informatievoorziening afhankelijk van de vrijwillig aangesloten werkgevers, zoals [gedaagde] , en kon zij - als die werkgevers geen gegevens over WW-uitkering van hun gewezen werknemers verstrekten - geen premie innen dan nadat ABP daarmee bekend raakte zodra een gewezen werknemer zichzelf meldde. Een handmatige verificatie van de mogelijke WW-uitkeringen van gewezen werknemers was (bij een aantal van ongeveer 1.000 vrijwillig aangesloten werkgevers) praktisch ondoenlijk. Dat het ook voor [gedaagde] niet eenvoudig was om bij de betrokken gewezen werknemers te achterhalen of en hoelang zij werkloos waren en een WW-uitkering ontvingen, doet volgens ABP niet af aan haar informatie- en betalingsverplichting als vrijwillig aangesloten werkgever.

[gedaagde] betwist de vordering. Het innen van achterstallige pensioenpremies over de periode vanaf 1 juli 2013 voor gewezen werknemers die een WW-uitkering hebben ontvangen is volgens haar in strijd met algemene beginselen van behoorlijk bestuur, daaronder het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel. [gedaagde] beroept zich verder op rechtsverwerking en op het verstrijken van de bekwame tijd als bedoeld in artikel 6:89 Burgerlijk Wetboek (BW), welk artikel gaat over de klachtplicht van de schuldeiser bij een gebrek in de prestatie van de schuldenaar. Omdat ABP tot 2017/2018 de bedoelde premies slechts in rekening bracht als een gewezen werknemer met een WW-uitkering zich bij het pensioenfonds meldde (zoals in 2016 een keer is gebeurd), heeft [gedaagde] er op mogen vertrouwen dat zij niet méér WW-pensioenpremies verschuldigd was dan die ABP in deze periode bij haar in rekening bracht. [gedaagde] benadrukt dat de HPG tot 2014 inhield dat ABP de benodigde WW-gegevens rechtstreeks van het UWV kreeg, dat ABP haar niet separaat heeft geattendeerd op de gewijzigde formulering van de informatieplicht in de handleiding die in 2014 ging gelden, en dat zij (niet zijnde eigenrisicodrager, en gebonden aan privacyregels) zelf niet in staat was WW-gegevens op te vragen of te verifiëren. Voorts voert [gedaagde] aan dat het pensioenfonds, bekend met de problemen in de uitvoering van de pensioenregeling van vrijwillig aangesloten werkgevers, hierover jarenlang geen contact met [gedaagde] heeft gezocht, terwijl het ging om een aanzienlijk premiebedrag. Hierdoor verkeerde [gedaagde] in de gerechtvaardigde veronderstelling dat zij ‘bij’ was met de premiebetaling en is haar door ABP de gelegenheid ontnomen om met haar opdrachtgevers nadere afspraken te maken over de hoogte van de vergoeding voor haar diensten. Subsidiair betwist [gedaagde] de hoogte van de door ABP ingestelde vordering. Er is reden om aan te nemen dat de door het UWV verstrekte gegevens op onderdelen onjuist zijn, omdat getwijfeld moet worden aan de rechtmatigheid van de toekenning van WW aan enkele gewezen werknemers, aldus [gedaagde] .

[gedaagde] vordert dat ABP wordt veroordeeld tot vergoeding van de schade die zij lijdt als gevolg van het met terugwerkende kracht heffen van pensioenpremies, op te maken bij staat, met veroordeling van ABP in de proces- en nakosten.

[gedaagde] legt aan haar vordering ten grondslag dat ABP jegens haar is tekort geschoten, althans onrechtmatig heeft gehandeld, doordat het pensioenfonds het innen van WW-pensioenpremies jarenlang achterwege heeft gelaten. Door het passieve incassobeleid van ABP en haar gebrekkige communicatie heeft [gedaagde] er geen rekening mee kunnen en hoeven houden dat het pensioenfonds met terugwerkende kracht WW-pensioenpremies in rekening zou brengen. Zij heeft daarop dan ook in de prijsstelling naar haar opdrachtgevers niet kunnen anticiperen. De schade bestaat volgens [gedaagde] uit de interne bedrijfskosten die zij door toedoen en nalaten van ABP heeft moeten maken voor onder meer de controle en communicatie in verband met de naheffing, voor de noodzakelijke juridische oriëntatie en voor de beroepsprocedure bij de Commissie van Beroep van het ABP. Zij begroot deze kosten voorshands op ongeveer € 4.500,-- á € 10.500,-- aan salaris van haar directeur en bedrijfsjurist, en maakt voorts aanspraak op de nader te bepalen kosten van inschakeling van een externe bedrijfsadministrateur.

ABP betwist de vordering van [gedaagde] . Het pensioenfonds benadrukt dat [gedaagde] wist dat zij voor gewezen werknemers met een WW-uitkering pensioenpremies verschuldigd was, dat die premievaststelling noodzakelijkerwijs achteraf - na beëindiging van de WW-uitkering - plaatsvindt, dat in dit geval de inning weliswaar langer op zich heeft laten wachten, maar [gedaagde] er rekening mee heeft moeten en kunnen houden dat met terugwerkende kracht WW-pensioenpremies zouden worden geïnd. Dat [gedaagde] hiermee in haar bedrijfsvoering geen rekening heeft gehouden, komt voor haar rekening en risico, aldus ABP.