Rechtbank Noord-Nederland, voorlopige voorziening omgevingsrecht

De voorzieningenrechter beoordeelt bij de vraag of hij een voorlopige voorziening zal treffen of het bezwaar een redelijke kans van slagen heeft. De voorzieningenrechter geeft in deze procedure dus een voorlopig rechtmatigheidsoordeel over het bestreden besluit. Als een besluit naar het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter onrechtmatig is, dan kan dat namelijk een reden zijn om het bestreden besluit te schorsen. Ook als het bezwaar geen redelijke kans van slagen heeft, kan een besluit onder omstandigheden toch worden geschorst op grond van een belangenafweging. Dat kan zich (in uitzonderlijke gevallen) voordoen als verzoekers ondanks het rechtmatige karakter van het besluit een zwaarwegend belang hebben bij de schorsing daarvan. De voorzieningenrechter geeft in deze uitspraak dus eerst een voorlopig rechtmatigheidsoordeel en daarna weegt hij de belangen van verzoekers die pleiten vóór het treffen van een voorlopige voorziening en de belangen van het college die pleiten tegen het treffen daarvan.

Verzoekers zijn bewoners van het appartementencomplex aan de [adres 2] . Dit appartementencomplex is een voormalige school. In de directe nabijheid van het appartementencomplex, aan de achterzijde en zijkant van het complex, staan 9 populieren: 8 canadapopulieren (populus x canadensis) en 1 balsempopulier (populus x berolinensis). Deze bomen staan op gemeentegrond en zijn eigendom van de gemeente.

Na meldingen van schade door vallende takken door enkele bewoners van het appartementencomplex heeft de VvE van het appartementencomplex de gemeente verzocht om de populieren te snoeien en overhangende takken rondom het gebouw te verwijderen.

De gemeente heeft vervolgens advies gevraagd aan Boomadvies Nederland over de aanpak en het beheer van de populieren. Boomadvies Nederland heeft op 12 juli 2024 het rapport ‘Beheeradvies populieren [adres 1] , [woonplaats]’ (hierna: het beheeradvies) uitgebracht en heeft geadviseerd maatregelen te nemen in de vorm van het kandelaberen van de populieren, te beginnen met de bomen met nummer 45577 t/m 45579.

Verzoekers hebben vanuit hun woning zicht op deze drie bomen.

Het boomadvies heeft geleid tot een aanvraag voor een vergunning voor het kandelaberen van drie populieren, namelijk de in het boomadvies genoemde populieren met nummers 45577, 45578 en 45579. Deze aanvraag is gedaan door vergunninghouder.

4. De voorzieningenrechter acht het spoedeisend belang gegeven nu vergunninghouder heeft aangegeven met de werkzaamheden te willen beginnen en niet de beslissing op bezwaar te willen afwachten.

5. Verzoekster 1 heeft een aantal procedurele gronden naar voren gebracht. Deze zijn op zitting besproken. De voorzieningenrechter ziet in deze procedurele gronden geen aanleiding voor het treffen van een voorlopige voorziening. Dat wordt hierna verder toegelicht.

6. Verzoekster 1 stelt dat de kennisgeving van de aanvraag niet correct is geweest omdat deze als adres van het project de [adres 3] noemde in plaats van de [adres 1] . Hierdoor zijn belanghebbenden volgens haar op het verkeerde been gezet en zijn mede daardoor onvoldoende in de gelegenheid geweest om bezwaar te maken.

Voor zover verzoekers bedoelen te stellen dat geen participatie heeft plaatsgevonden, overweegt de voorzieningenrechter dat in de Omgevingswet geen eisen worden gesteld aan participatie. Artikel 7.4 van de Omgevingsregeling vereist wel dat bij de aanvraag van een omgevingsvergunning wordt aangegeven of participatie heeft plaatsgevonden en zo ja, hoe en welk resultaat dat heeft opgeleverd. Desgevraagd heeft het college ter zitting toegelicht dat vergunninghouder voor het indienen van de aanvraag overleg heeft gehad met het bestuur van de Vereniging van Eigenaren (VvE) en dat er daarbij vanuit is gegaan dat het bestuur de bewoners vertegenwoordigden. Daarom is er geen aanleiding gezien ook nog met individuele bewoners te overleggen. De voorzieningenrechter is van oordeel dat dit duidelijker in de aanvraag had kunnen worden vermeld. Naar het voorlopige oordeel van de voorzieningenrechter levert dit echter geen grond op om de omgevingsvergunning niet te verlenen..

8. In deze zaak is de Omgevingswet van toepassing. Op grond van artikel 5.1, eerste lid, onder a, van de Omgevingswet in samenhang met artikel 22.8 van de Omgevingswet en artikel 4:9 van de Algemene Plaatselijke Verordening Groningen 2021 (APVG) is een omgevingsvergunning vereist voor het vellen van houtopstanden. Het toetsingskader voor een vergunning voor het vellen van houtopstanden, waar kandelaberen ook onder valt (Voetnoot 1), is opgenomen in artikel 4:11 van de APVG. Op grond van dit artikel verleent het college in beginsel geen vergunningen anders dan na een zorgvuldige belangenafweging op basis van minimaal een van de criteria “waardering”, “overlast”, “kwaliteit” en “dringende redenen.” Deze criteria zijn uitgewerkt in de ‘Beleidsregels APVG Behoud van groen: kap en herplant 2022’ (hierna: de beleidsregels). Het college heeft ter zitting toegelicht dat het uitgangspunt van het beleid is “niet vellen, tenzij…”Is de noodzaak van kandelaberen aangetoond?

9. Verzoekers stellen dat het college de noodzaak van het kandelaberen van deze drie populieren onvoldoende heeft aangetoond. Volgens verzoekster 1 heeft het college zich voor het aannemen van deze noodzaak niet kunnen baseren op het beheeradvies, nu de conclusies van het beheeradvies niet aansluiten op de gevolgde redenering. Zij stelt tevens dat het onderzoek door Boomadvies Nederland te beperkt is uitgevoerd omdat de bomen alleen visueel beoordeeld zijn en geen specialistische meetapparatuur gebruikt is. Verzoekers stellen dat er oorspronkelijk ook een ander advies aan de gemeente gegeven is door Heldergroen, waarbij geadviseerd is om de bomen te snoeien. Dit advies hebben verzoekers proberen te verkrijgen, maar zij zijn daar niet in geslaagd.

De voorzieningenrechter overweegt dat een bestuursorgaan op het advies van een deskundige mag afgaan, nadat het is nagegaan of dit advies op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen, de redenering daarin begrijpelijk is en de getrokken conclusies daarop aansluiten. Deze verplichting is neergelegd in artikel 3:9 van de Awb voor de wettelijke adviseur en volgt uit artikel 3:2 van de Awb voor andere adviseurs. Als een partij concrete aanknopingspunten voor twijfel aan de zorgvuldigheid van de totstandkoming van het advies, de begrijpelijkheid van de in het advies gevolgde redenering of het aansluiten van de conclusies daarop naar voren heeft gebracht, mag het bestuursorgaan niet zonder nadere motivering op het advies afgaan. Zo nodig vraagt het bestuursorgaan de adviseur een reactie op wat over het advies is aangevoerd. (Voetnoot 2)

Bij de ontwikkeling van het appartementencomplex is een boomeffectanalyse (BEA) gemaakt door Heldergroen. Het college heeft zich bij het nemen van het bestreden besluit echter enkel gebaseerd op het beheeradvies en niet op de BEA van Heldergroen. De voorzieningenrechter betrekt bij zijn beoordeling nu eerst alleen het beheeradvies. Indien de BEA nog door verzoekers wordt ingebracht in de bezwaarprocedure, dient het college daarop in het besluit op de bezwaren van verzoekers nog wel in te gaan.

De voorzieningenrechter ziet op dit moment geen aanleiding om te twijfelen aan de deskundigheid van de opsteller van het beheeradvies. In het beheeradvies heeft deze deskundige uiteengezet wat de onderzoeksmethode inhoudt en waarom deze methode in onderhavige situatie voldoet. Hetgeen verzoekers hier tegenin gebracht hebben geeft de voorzieningenrechter geen aanleiding te twijfelen aan de gehanteerde onderzoeksmethode die is gebaseerd op een visuele inspectie.

De deskundige heeft voor de beoordeling van de bomen gebruikgemaakt van de ‘Richtlijn Takbreuk Populier’, ook wel het ‘Populierenprotocol’ genoemd. In dit Populierenprotocol is een matrix opgenomen, waarmee te nemen maatregelen kunnen worden bepaald. Op de y-as is de mate van gevaarzetting weergegeven, waarbij een indeling is gemaakt in vier categorieën: “geen”, “beperkt”, “algemeen” en “verhoogd”. Op de x-as is de mate van kroonvervorming opgenomen, opgedeeld in drie categorieën: “geen”, “beperkt” en “ernstig”. De deskundige heeft voor de negen onderzochte populieren vastgesteld dat er sprake is van “algemene gevaarzetting” en “beperkte kroonvervorming”. De deskundige concludeert dat de problemen bij deze populieren voornamelijk ontstaan door veroudering. Vervolgens geeft de deskundige aan dat, volgens het populierenprotocol, naar aanleiding van de takbreuk maatregelen nodig zijn. De deskundige adviseert om de bomen te kandelaberen.

Verzoekers wijzen er echter terecht op dat, wanneer de matrix uit het Populierenprotocol gevolgd wordt, dit niet leidt tot de conclusie dat sprake is van een risicoboom. Een populier met een “algemene gevaarzetting” en een “beperkte kroonvervorming” wordt in de tabel aangemerkt als een attentieboom en niet als een risicoboom. Bij een attentieboom beschrijft de matrix als maatregel dat de controlefrequentie voor die boom moet worden verhoogd. Anders dan bij een risicoboom wordt niet uitgegaan van veiligheidsmaatregelen, zoals kandelaberen. In het beheeradvies ontbreekt een toelichting waarom de deskundige ondanks de beoordeling van de gevaarzetting en de kroonvervorming toch is uitgegaan van een (risico)boom waarbij veiligheidsmaatregelen aangewezen zijn. In zoverre is het beheeradvies naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter zonder nadere toelichting niet goed navolgbaar. Het college heeft dit ter zitting ook niet kunnen toelichten. Het college heeft daarover ook nog geen navraag gedaan bij de deskundige. Het college heeft ter zitting weliswaar voor het eerst gesteld dat het college uitgaat van een verhoogde gevaarzetting, maar dit betreft een afwijking van het deskundigenrapport, het standpunt in het bestreden besluit en in het verweerschrift. Hieraan ligt ook geen (nader) deskundigenadvies ten grondslag. De voorzieningenrechter ziet op dit moment geen aanknopingspunt om dit gewijzigde standpunt van het college te volgen.

De voorzieningenrechter stelt vast dat de deskundige negen populieren heeft beoordeeld. Uit het beheeradvies volgt echter niet waarom juist de drie bomen waarvoor de maatregel is aangevraagd in slechtere staat zijn dan de overige populieren. In de in het beheeradvies opgenomen tabel hebben alle bomen dezelfde conditie, kroonvervorming en gebreken/aantastingen. Takbreuk, waarvan het nog de vraag is of dit op basis van het Populierenprotocol als zelfstandig beoordelingsaspect kan worden genomen, wordt in de tabel alleen genoemd bij enkele andere bomen. Onder ‘Conclusie en advies’ op de laatste pagina van het beheeradvies wordt geadviseerd om, vanuit het oogpunt van gevaarzetting, als eerst de ‘vergunde’ drie bomen aan te pakken. Uit het beheeradvies zelf wordt echter niet duidelijk waarom de deskundige tot deze conclusie komt.

De voorzieningenrechter acht het niet onaannemelijk dat sprake is van (enige) takbreuk en schade daardoor, maar op basis van het beheeradvies en de nader ingediende stukken is het de voorzieningenrechter op dit moment niet duidelijk geworden waarom de vergunde maatregel van kandelaberen van juist deze drie bomen noodzakelijk is en niet kan worden volstaan met gerichte snoei. Dit is naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter nog niet voldoende gemotiveerd. Ter zitting is daarover namens vergunninghouder wel een verklaring gegeven, maar dit is verder niet onderbouwd, bijvoorbeeld met een deskundigenadvies. Zonder die nadere onderbouwing ziet de voorzieningenrechter geen grond voor het oordeel dat op dit moment al kan worden aangenomen dat dit motiveringsgebrek in bezwaar kan worden geheeld.